Ο Paulo Freire γεννήθηκε στις 19 Σεπτεμβρίου 1921 στο Recife της Νότιας Βραζιλίας, από γονείς που ανήκαν στη μεσαία τάξη. Ο πατέρας του έπαιρνε ένα κομμάτι ξύλο και σχεδίαζε λέξεις στην άμμο, δείχνοντάς του έτσι το αλφάβητο, προτού πάει στο σχολείο. Στη συνέχεια χώριζε τις λέξεις σε συλλαβές και τις ένωνε εκ νέου σε καινούργιες λέξεις. Πρόκειται για μία εμπειρία που πολλοί θεωρούν ότι η συμβολή της ήταν καθοριστική για τη διαμόρφωση της μεθόδου γραμματισμού του Freire.

Το 1941, σε ηλικία 20 ετών, άρχισε να διδάσκει την πορτογαλική γλώσσα, ενώ το 1943 εγγράφηκε στη Νομική Σχολή του Recife και παρακολούθησε παράλληλα μαθήματα φιλοσοφίας και κοινωνιολογίας της γλώσσας. Διέκοψε τις σπουδές του αρκετές φορές,  εξαιτίας των οικονομικών προβλημάτων που αντιμετώπιζε.

Το 1944 παντρεύτηκε τη δασκάλα Elza Maia Costa Oliveira και απέκτησαν πέντε παιδιά. Το μεγάλωμα των παιδιών του τον οδήγησε στη συστηματικότερη μελέτη ζητημάτων που έχουν σχέση με την εκπαίδευση.

Η δράση του στα συνδικάτα της πολιτείας τον βοήθησαν να διοριστεί στην Κοινωνική Υπηρεσία για τη Βιομηχανία (SESI). Κατά την περίοδο αυτή ο Freire απέκτησε την εμπειρία που θα οδηγούσε στην εκπαιδευτική μέθοδό του.

Το 1960, η διοίκηση της πόλης Recife ίδρυσε το Κίνημα Λαϊκής Κουλτούρας (MCP), στο οποίο ο Freire υπήρξε από τους σημαντικότερους υπερασπιστές και ιδρυτές του. Στα πλαίσια αυτού εργάστηκε ως εκπαιδευτής προγραμμάτων εκπαίδευσης ενηλίκων.

Η εμπειρία του στο SESI και στο MCP του έδειξαν την ανάγκη των εργαζομένων να έρθουν σε επαφή με πολιτιστικά ζητήματα καταλήγοντας στο συμπέρασμα πως είναι απαραίτητο να προβάλλονται εικόνες από διαφάνειες που να αναφέρονται στα πραγματικά προβλήματα των ανθρώπων, προκειμένου να προκληθεί το ενδιαφέρον τους να μάθουν να διαβάζουν και να γράφουν. Άρχισε να πειραματίζεται για τον γραμματισμό σε ένα νέο κύκλο μάθησης που συντόνιζε ο ίδιος και γνώριζε προσωπικά τα μέλη που συμμετείχαν.

Το 1962, προσάρμοσε τη μέθοδό του σε 300 εργαζόμενους σε ζαχαροκάλαμα, που διδάσκονται να διαβάζουν και να γράφουν μέσα σε 45 μέρες. Όπως ο ίδιος αναφέρει, μετά από 21 μόνο ώρες εκπαίδευσης γραμματισμού, ο κάθε συμμετέχων ήταν σε θέση να διαβάζει άρθρα εφημερίδων και να γράφει σύντομες προτάσεις. Η χρήση διαφανειών ήταν σημαντική για την υποκίνηση των συμμετεχόντων.

Το 1964, επιβάλλεται στρατιωτικός νόμος στη Βραζιλία και ο Freire φυλακίζεται για τις «ανατρεπτικές» του δραστηριότητες. Κατά τη διάρκεια των 70 ημερών που παρέμεινε στη φυλακή γράφει το βιβλίο Εκπαίδευση: Η πρακτική της ελευθερίας.

Το 1967 ταξιδεύει στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής ως προσκεκλημένος ομιλητής σε σεμινάρια διαφόρων πανεπιστημίων. Δύο χρόνια αργότερα (1969) γράφει την Αγωγή του καταπιεζόμενου, που εκδίδεται στα αγγλικά και στα ισπανικά το 1970 και στα ελληνικά το 1977. Στόχος του είναι να υποστηρίξει μία επαναστατική παιδαγωγική που θα έχει ως στόχο τη συνειδητή δημιουργική δράση των καταπιεζόμενων μαζών για την απελευθέρωσή τους.

Το 1969 λαμβάνει πρόσκληση να διδάξει ως επισκέπτης καθηγητής για δύο χρόνια στο πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ στη Μασαχουσέτη, στο οποίο όμως παραμένει μόνο 6 μήνες, επειδή δεν ήθελε να παραμείνει μέσα σε ακαδημαϊκό περιβάλλον και τον απασχολούσε η απώλεια επαφής με την παιδαγωγική εμπειρία στις αναπτυσσόμενες χώρες.

Από το 1970 ως τις αρχές του 1980 ο Freire εργάζεται για την ανάπτυξη προγραμμάτων εθνικού γραμματισμού σε χώρες της Αφρικής.

Επιστρέφει στη Βραζιλία το 1980, στο πλαίσιο του σταδιακού εκδημοκρατισμού της χώρας, για να διδάξει ως καθηγητής στο Καθολικό Πανεπιστήμιο του Σάο Πάολο στο Καμπίνας. Γίνεται υπεύθυνος των σχολείων αυτής της πόλης και αναπτύσσει περαιτέρω την πολιτική του δραστηριότητα.

Το 1991 δημιουργείται το Ινστιτούτο Paulo Freire στο Sao Paolo για να επεκτείνει και να διαμορφώσει τις θεωρίες της λαϊκής επιμόρφωσης.

Στις 2 Μαΐου 1997 πεθαίνει από καρδιακή προσβολή, αφήνοντας ως παρακαταθήκη το εκπαιδευτικό του έργο. Οι παιδαγωγικές του απόψεις, που σχετίζονται με την παιδαγωγική και την εκπαιδευτική του δράση στις χώρες του Τρίτου Κόσμου έχουν εμβέλεια υπερεθνική και περιέχουν στοιχεία εφαρμόσιμα ακόμη και σήμερα. Άλλωστε, ακόμη και στις μέρες μας ο κοινωνικός αποκλεισμός είναι παρών σε χώρες αναπτυσσόμενες και ανεπτυγμένες, μετατρέποντας τη διεργασία της κριτικής συνειδητοποίησης σε απαραίτητο στοιχείο όλων των εκπαιδευτικών συστημάτων.

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη ζωή και το έργο του Paulo Freire μπορείτε να ανατρέξετε στο τεύχος 17 του περιοδικού Εκπαίδευση Ενηλίκων που εκδίδει η Επιστημονική Ένωση Εκπαίδευσης Ενηλίκων, καθώς και στην ιστοσελίδα της ΕΕΕΕ, στην ενότητα με τις προσωπογραφίες σημαντικών θεωρητικών της εκπαίδευσης ενηλίκων, στο λήμμα για τον Freire.

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

Please enter your comment!
Please enter your name here